Davlatimiz mustaqillikka erishgandan so’ng o’z milliy qadriyatlarimiz, tariximiz, madaniyatimizga bo’lgan e’tibor kuchaydi. Lekin shu bilan birga, zamon bilan hamnafas bo’lish, rivojlangan davlatlar darajasiga ko’tirilishni ham unutganimiz yo’q.  Zero, “Xalqning boy intellektual merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida, zamonaviy madaniyat, iqtisodiyot, fan, texnika va texnologiyalarning yutuqlari asosida kadrlar tayyorlashning mukammal tizimini shakllantirish O’zbekiston taraqqiyotining muhim shartidir”[1,3].  Ular bilan bir qatorda rivojlanish uchun dunyo yangiliklaridan boxabar bo’lib turishimiz lozimligi isbot talab qilmaydi. Bunda esa, albatta, chet tili muhim ahamiyat kasb etadi. Chet tilini o’rganish dunyoqarashimizni yanada kengaytirsa, uni o’zbek tili bilan qiyoslash esa tilshunosligimiz taraqqiyoti uchun muhimdir. Shu sababdan quyida ingliz, o’zbek va rus tili maqollarida mentalitet va milliy kolorit masalalariga to’xtalib o’tsak.

Ma’lumki, maqollar til fondining qimmatli materiali hisoblanadi. Ular xalq ijodiyotining bebaho namunasi bo’lib, o’sha xalqning milliy – madaniy xususiyatlarini, dunyoqarashi va millatning ruhiyatini ifodalaydi. Mashhur tilshunos Dal aytganidek, “maqollar to’plami – bu xalq tilidan, tajribadan olingan hikmatlar majmuasi, sog’lom aql sarasi, xalqning hayotda ortirgan haqiqati” [2,171]. Turli tillarning maqollariga to’xtalar ekanmiz, o’sha til egasi bo’lmish xalqning tarixiy, ma’naviy va moddiy madaniyati ko’zgusi ekaniga guvoh bo’lamiz. Sh sababli, turli til maqollarini qiyosiy o’rganish millatning o’ziga xos madaniy va milliy qirralarini ochishga yordam beradi, boshqacha aytganda, o’sha xalqning mentalitetini ko’rsatadi.

“Mentalitet” tushunchasi tilshunoslik paradigmasiga kiritilganiga hali ko’p bo’lmagan bo’lsada, hozirda juda keng doirada qo’llanilmoqda. Tor ma’noda mentalitet “fikrlash doirasi, dunyoqarash” mazmunida foydalanilsa, keng ma’noda esa “xalqning axloqi, tarbiyasi va tasavvuri tushuniladi” [3, 59]. Tilshunos olimlardan biri V.V. Kolesov “mentalitet” va “dunyo tasviri” tushunchalari orasiga tenglik belgisini qo’yadi va uni “intellektual, ma’naviy va irodaviy xususiyatlarni o’zida mujassamlashtirganona tili doirasida olamni anglash”, deb aytib o’tadi [4,14].

Mentalitet tushunchasini tilshunos V. fon Gumboldt qarashlarida ham ko’rishimiz mumkin. Uning fikricha, mentalitet – bu “xalqning nafaqat tilida, balki adabiyoti, dini va boshqa ma’naviy jabhalarida ham o’z aksini topgan xarakteridir” [5, 348]. Shunday ekan, yuqorida aytib o’tilganidek, bu “milliy xarakter” xalqning dini, siyosati, urf – odatlari, ijtimoiy qatlami, turmush tarzi, tarixi va hatto geografik o’rni bilan ham chambarchas bog’liq.

Ingliz tili maqollaridagi milliylik haqida gapirar ekanmiz, ingliz xalqining xarakteri xususida so’z yuritmay iloji yo’q. Dunyo millatlari orasida bu xalq vakillari mag’rur va hurmattalabligi bilan ajralib turadi. Bu jihat maqollarida ham ko’rinadi:

Better to reign in hell, than serve in heaven (“jannatda xizmat qilgandan ko’ra do’zaxda hukmronlik qilgan afzal”).

A civil denial is better than a rude grant (“qo’pol taqdirlanishdan ko’ra hurmat bilan rad etilgan yaxshi”).

Shuningdek, inglizlarga xos yana bir jihat – bu ularning bolalarga nisbatan uy hayvonlariga bo’lgan mehri ustunroq turishini maqollarda “bola” obrazidan ko’ra “it”, ayniqsa, “mushuk” obrazlari ko’proq qo’llanilishida kuzatamiz. Masalan:

Dog does not eat dog (“qarg’a qarg’aning ko’zini cho’qimaydi”).

Barking dogs seldom bite (“ko’p vovullagan it tishlamaydi”).

When the cat is away, the mice will play (“mushuk yo’q bo’lsa sichqon bayram qiladi”).

A cat in gloves catches no mice (“qo’lqopli mushuk sichqon tuta olmaydi”).

Milliy madaniyatda din ham katta ahamiyat kasb etadi. O’zbek va rus maqollariga qaraganda bu yaqqolroq ko’rinadi, ya’ni ularda jannat, do’zax va shayton tasvirlari katta o’rin tutadi:

Hell is paved with good intentions (“do’zax ham ezgu niyatlar asosida yaratilgan”).

Better to reign in hell, than serve in heaven (“jannatda xizmat qilgandan ko’ra do’zaxda hukmronlik qilgan afzal”).

The devil is not so black as he is painted (“shayton tasvirlaganlaridek qop – qora emas”, ya’ni “qo’rqqanga qo’sh ko’rinar”).

He that sups with the devil should have a long spoon (“shayton bilan sho’rva ichmoqch bo’lgan odamga uzun qoshiq darkor”, ya’ni “yomon bilan hamtovoq bo’lsang, o’zingdan o’pkala”).

O’zbek tili maqollaridagi mentalitet tushunchasiga to’xtaladigan bo’lsak, xalqimiz qonidagi mehmondo’stlik to’g’risida eslamay ilojimiz yo’q.  Maqollarimizda mehmonga bo’lgan hurmat, bag’rikenglik yaqqol ko’rinib turadi. Misol uchun:

Mehmon – atoyi xudo.

Mehmon kelsa eshikdan, rizqi kelar teshikdan.

Shu bilan bir qatorda, o’zbeklar bolajon xalq bo’lib, ona va bolaga bo’lgan e’tibor ahamiyatga molik:

Ona bilan bola – gul bilan lola

Bolali uy – bozor, bolasiz uy mozor.

Bolamning bolasi – qandin o’rik donasi.

Yana shuni ham e’tirof etish kerakki, “qaynona” va “kelin” obrazlari faqatgina o’zbek maqollariga xosdir. Masalan:

Kelin bo'ldim — qaynonamga yoqmadim, qaynona bo'ldim — kelinimga yoqmadim.

Qaynonaga tosh otsang tosh olasan, qaynonaga osh bersang osh olasan.

Uyat, andisha, hayo kabi mavzular ham faqat o’zbek maqollarida uchraydi desak yanglishmaymiz. Isbot uchun:

Andishaning oti qo’rqoq.

Sharmsizlik – sharmandalik nishoni.

O’zbek xalqi nonni juda e’zozlaydi va buni maqollarda ham kuzatamiz:

Non mo'lligi — el to'qligi.

Nonga hurmat – elga hurmat.

Boshqa xalqlar singari rus millati ham o’ziga xos xarakterga ega. Shuning uchun, maqollarida milliy bo’yoqdorlik boshqa xalq maqollaridan farq qiladi. Ularda, avvalo, rus xalqi obrazini ko’rish mumkin:

Русский что увидит, то и сделает (“rus nimani ko’rsa, shuni qiladi”).

Русское «ура» грянет — врагу жарко станет (“ruscha “ura” yangrasa, dushmandan ter chiqadi”).

Shuningdek, Rossiya shaharlari obrazi ham ko’p uchraydi. Masalan:

Питер создан миллионами, а Москва – веками (“Piter shahri millonlab odamlar tomonidan barpo etilgan bo’lsa, Moskvani esa – asrlar”).

Кто в Москве побывал, тот всю Русь повидал (“Moskvada bo’lgan odam butun Rusni ko’rgandek bo’ladi”).

Bundan tashqari, geografik joylashuv ham mentalitetga ta’sir o’tkazadi. Ma’lumki, Rossiyaning katta qismini o’rmonlar egallaydi, shu sababli, maqollarda “o’rmon” va unda yashovchi yovvoyi hayvonlar, ayniqsa, “bo’ri” hamda “ovchi” tasvirlari kattagina o’rin egallaydi. Misol uchun:

Счастье — что волк: обманет да в лес уйдёт (“omad – bo’ri, aldaydi va o’rmonga ketib qoladi”).

Волков бояться — в лес не ходить (“bo’ridan qo’rqqan o’rmonga bormas”).

На ловца (охотника) и зверь бежит (“ovchini ko’rsa hayvon ham qochadi”).

Не выучит школа, а выучит охота (“maktab o’rgatmaydi, balki ov o’rgatadi”).

Shu bilan birga, bu mamalakatda daryolar va dengizlar nihoyatda ko’p.  Shu bois, “baliq”, “dendizchi” obrazlari tasvirlangan maqollarni kuzatish mumkin:

Зачужимстоломсмелостьнужна, какналодкеморяку (“dengizchiga qayiqda botirlik kerak bo’lganidek, birovning joyida ham botirlik darkor”).

Непойманнаярыбавсегдабольшойкажется (“ovlanmagan baliq kattaroq tuyuladi”).

Море — нашеполе: даетирыбу, даетихлеб (“dengiz bizning zaminimiz: ham baliq beradi, ham non”).

Maqollardagi milliy koloritni ta’minlaydigan yana bir obraz – bu o’sha xalq taomlaridir. Isbot uchun:

Ingliz tilida:

Every cook praises his own broth (“har bir oshpaz o’z sho’rvasini maqtaydi”).

Too many cooks spoil the broth (“oshpaz ko’p bo’lsa, sho’rva buziladi”).

O’zbek tilida:

Har kuni yema palovni, har kuni yoqqil olovni.

Kuningdan bir kuning qolsa ham osh ye.

Rustilida:

Щида каша — пища наша (“shi va kasha – bizning taom”).

Кисельзубов не портит (“kisel tishlarga zarar emas”).

Xulosa qilib aytganda, maqollar bu xalqning madaniy merosidir. Ularda o’sha xalqning barcha o’y – fikrlari, dunyoqarashi, turmush tarzi, fe’l – atvori va e’tiqodi aks etadi. Har bir millat o’ziga xos tavsiflarga ega ekan, bu ularning maqollariga ham ta’sir etmay qolmaydi. Hatto maqollardagi mavzular o’xshash bo’lsada, ulardagi obrazlar takrorlanmasligi bilan ajralib turadi. Aynan ana shu tasvirlar maqollardagi milliy bo’yoqdorlikni ta’minlaydi.

Adabiyotlar:

1. O’zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi – 09.04.2007.


2. Порудоминский В.И. Жизнь и слово: Даль. Повествование. – М.: Мол. Гвардия, 1985. – 222 с.


3. Гачев Г.Д. Национальные образы мира. Космо-Психо-Логос. – М., 1995.


4. Колесов В.В. Ментальные характеристики русского слова в языке и философской интуиции // Язык и этнический менталитет / Отв.ред. З.К.Тарланов. – Петрозаводск, 1995.


5. Гумбольдт В. Язык и философия культуры. – М., 1985.


6. O’zbek xalq maqollari. –  T.: “Sharq”, 2012. – 512 b.


7. В. И. Зимин Пословицы и поговорки русского народа.: большой объяснительный словарь. – M.:“Феникс”, 2006. – 614 b.



8. www.englishproverbs.com

   
   

   1. 1. 1. 1. 1.  

                  
                  

                   

                  
                  

                  SamDCHTI 1-bosqich magistranti

                  
                  
               
               
            
            
         
         
      
      
   
   

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 2012 yil 18 iyuldagi 307 — sonli “ZiyoNETtarmog’ini axborot-ta’lim resurslari bilan boyitib borish to’g’risida”gi buyrug’i, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yoil 10 dekabrdagi “Chet tilarini o’rganish tizimini yanada takomillashtirish to’g’risida”gi 1875 – son Qarori hamda “Obod turmush yili” davlat dasturi bo’yicha  amalga oshirilgan chora-tadbirni o’rganish hamda  tegishli tavsiya va ko’rsatmalarni berish maqsadida Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi ZiyoNET  bo’limi mutaxassisi F. Shomirzayev 2013 yil 31 may kuni  Samarqand davlat chet tillar institutida xizmat safarida bo’ldi.

SamDChTI Innovasion g’oyalar markazida ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo’yicha prorektor E.A.Iskandarov, axborot texnologiyalari markazi boshlig’i A.Amonov, ATM “ZiyoNET” axborot-ta’lim tarmog’iga elektron-axborot tp’lim resurslarini  rasmiylashtirishga mas’ul xodimlar, institut Kamolot YoIH faollari  ishtirokida  davra suhbati tashkil etildi.

Muloqot chog’ida elektron axborot ta’lim resurslarini “ZiyoNET”tarmog’iga joylashtirish taqdim etishda belgilangan talabalar asosida rasmiylashtirish, ularning mazmun-mohiyati va sifatiga jiddiy e’tibor berish zarurligi aytib o’tildi.

Utube.uz  saytiga (http://utube.uz/manage/videos/?order=mv profil:Adxam Amonov) institut va viloyat  miqyosida o’tkazilgan tadbirlar video lavhasi muntazam joylashtirib borilayotganligi hamda Fikr.uz  caytiga institut professor-o’qituvchilari, ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo’yicha dekan o’rinbosarlari, iqtidorli talabalar tomonidan 70 dan ortiq maqolalar joylashtirilganligi va institut jamoaviy blogining reyting ko’rsatkichi yuqori  eganligi va sohadagi ishlar ko’lamini yanada jadallashtirish tabalar o’rtasida targ’ibot va tashviqot ishlarini kuchaytirish lozimligi ta’kidlab o’tildi.

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yoil 10 dekabrdagi “Chet tilarini o’rganish tizimini yanada takomillashtirish to’g’risida”gi 1875 – son Qarori ijrosini ta’minlash yuzasidan amalga oshirilayotgan ishlar institu veb saytining (www.samdchti.uz)  Dolzarb mavzu (http://samdchti.uz/index.php/uz/all_dolzarb), E’lonlar (http://samdchti.uz/index.php/uz/all_elonlar) sahifalarida, “Obod turmush” yili  davlat dasturi bo’yicha ma’lumotlar  Davlat dasturi (http://samdchti.uz/index.php/uz/all_yil) sahifalarida muntazam yoritib borilayotganligi institut ATM boshlig’i A.K.Amonov tomonidan aytib o’tildi. Shuningdek aynan veb saytga qo’yilayotgan ma’lumotlar tayyorlash, tahrirlash, tarjima qilish maqsadida institut rahbariyati tomonidan “Media – servis” matbuot xizmati  tashkili etilgan.

 

 

Raxmonova Amira. U

1-“a” ingliz filologiyasi

 Magistranti

 

 

SOME POINTS OF PHONETIC APPROACHES TO PSYCHOLINGUISTICS

Psycholinguistics is one of the several linguistic disciplines which focuses on the relationship between language structures and the one who uses them it stands on the border line between psychology and linguistics.[4;102-105] All people in the world communicate with language even they speak in different languages. Because the work of  brain is the same for human being. Language is an irreplaceable aspect of every culture, and it helps us to be unique as individuals. For many years language was approached as just a system, outside processes of its acquisition and use. Nowadays it has become quite popular to study the language in action, taking into account the human factor. Wilhelm Wundt who is known as the «father of experimental psychology» was the founder of the first experimental psycholinguistic laboratory in Leipzig, Germany in 1879. Wundt claimed that there is a special field of study dealing with the link between the mind and the body.  In fact language can not exist without people. Language and human mind is always connected to each other. Human speech  is provided by this action.[2;36]  So psycholinguistics is the study of the psychological aspects of language. It provides a linguistically and psychologically theory of language. In psycholinguistics we learn how we acquire, understand, save and produce language. In linguistics the psycholinguistics is studied in a variety of subdivisions, such as phonetics and phonology, morphology, syntax, semantics, pragmatics.

    Phonetics is one of the main subdivisions in psycholinguistics. Phonetics and phonology are concerned with the study of speech sounds and how they are represented linguistically. Within psycholinguistics, research focuses on how the brain processes and understands these sounds. Our brain works and we store word like in a system. When we need or when we have a desire to speak to somebody we will use that word stock. Without memory language can not exist. In the component of working memory brain stores and recycles input in phonological form. How well a listener retains what is heard appears to be partly determined by the capacity of their phonological working memory, as does their success or failure at learning foreign language. In a child it may affect vocabulary development.[1;-212]  In different ages phonological working memory is different. In children under six, a close relationship has been found between non-word repetition scores and level of vocabulary suggesting that phonological working memory contributes to a child’s ability to commit the spoken form of a new to long-term memory. Children with better memories appear to acquire longer lasting and more sharply defined phonological traces. This factor seems less important as the children get older, reflecting the influence of reading and the increased possibility of making word form analogies as the vocabulary base gets larger.

       But when we do research about infants, we should pay attention that they are under one year babies. When a new baby comes to the world he knows only crying.  Infants do not start speaking at once. Their first productions are purely reflexive, consisting of wailing, laughter, gurgling etc. In response to immediate sensations, infant’s first speech like production take the form of babbling.[1;208] Babies start to babble at about 6-10 months and the stage for up to 9 month. Two types of babbling are observed. They are:

Reduplicated babble: bababa, mamama

Variegated babble; bamido, dabada. [1;29]

 

       In the reduplicated babble type babies pronounce the same consonant vowel sequence. These words may mean something or nothing. When babies listen to adults conversation they try to repeat that words. In the second type infants use various consonant vowel sequences. By repeating these kind of words babies make some exercises on their speech. Sometimes they may pronounce the beginning of the word or the ending of the word. Time by time they pronounce better and better.

     In psycholinguistics there some conflicting views as to whether babbling contributes to phonological development. A discontinuity hypothesis claims that there is no link. Exponents point out that some infants undergo a ‘silent period’ between babbling and the emergence of speech and that, regardless of target language (TL), there seems to be a set order in which a phonological features are acquired.

    A continuity hypothesis maintains that babbling is a precursor to speech, enabling the infant to practice a range of potentially useful sounds, which increasingly resemble those of the TL. The CV syllables produced during later babbling are said to recur in the infant’s first words; and there is said to be a strong correlation between the frequency in the TL. That is said, it should be noted that the omnipresent English sound /ð/ emerges late, as do fricatives in general. [1;29]

             The second a continuity hypothesis is more general, then the first one. In fact there is a link between phonological development and baby babbling. Many children try to repeat words and the results are babbling. In the next stage after babbling infants adopts intonation contours which seem to mimic those of adults. Intonation thus appears to be acquired independently of phoneme development. When we pay attention to our babies it is difficult for us to determine when a particular phoneme has been acquired. Sometimes it may be used in certain contexts but not in others. Furthermore, the ability to recognize a phoneme may precede its emergence in production by quite a long period. Infants need acquire certain sounds early on: nasal consonants, labials, stops and back vowels.

        Some commentators have concluded that such forms must be innate; however, the phenomenon could equally be due to early limitations on the child’s perceptual system or to the child employing the easiest articulatory gestures first and then others. Sometimes a small child may mean a whole event by a single word.[3; 13-15]

         In conclusion we can say that language learning is not an easy process. While learning the language infants do many mistakes, for example, they may pronounce truck instead of duck and it cause duck to be guck and so on. English language learners also may do many mistakes while pronouncing the English words. We do not teach every word to our child or to our students they learn them by listening, reading, watching our mouth movement and so on. When they do mistakes we should correct them or it may stay guck for all life. In order not to have these sort of problems we should  explain students  mistakes in details, and we should correct our babies wrong words.

Bibliography:

1.   Field John. The key concepts of psycholinguistics. – L.: Roudledge, 2004. -212 p.

2.   Safarov Sh.S. Pragmalingvistika. –T.: O’zbekiston milliy ensiklopediyasi. Davlat ilmiy nashriyoti, 2008. -155 b.

3.  Ушакова Т.Н. Психология речи и психолингвистика// Психологический журналю 1992.Т.12. №6. – С.13-25.

4. en.wikiversity.org/wiki/Psycholinguistics/History_and_Major_Theories

 

   

 

During the past period, the Uzbek and English languages are developing day by day. By implementing consistent reforms in Uzbekistan, practical steps are taken toward the formation of national information system, mass implementation and use of modern information technologies, computers and telecommunications in all areas of social life. As our President  Karimov I.A. said:”Our future generation should be more stronger and clever than us”. Of course, we must develop our educational, economical, political, social system for our future”.

      The English language has a large are and a great history. But now we study one point of the language and it is an idiom. Idioms have a large sphere and English people use idioms in speech so often, that they help to the advanced people of the English language. These phrases, or phraseological units deserve our special attention not only because they occur in speech (and in writing, too, for that matter)  rather oftener than idioms, proverbs in their full form;     

       The important thing about phraseological units is that they are rich in possibilities for creating allusions, puns, for revealing play of words, which is an essential characteristic of good English speech.

      Using idioms describing people help us to understand and use of idioms spoken English in general. In English language idioms describe positive and negative qualities of people. For example:

Positive quality:

1. He is as good as gold –(generous, helpful)


2. She has a  heart of gold (very kind)


3. Mary seems to be on cloud nine these days (pleased, happy)


4. Everyone seemed to be in a high spirits (lively)

Negative quality:

1. He is rather a cold fish (distant, unfriendly)


2. She is as hard as nails( no sympathy for other)


3. She is a pain in the neck (nobody likes her)

IDIOMS

• Ø Positive feeling;


• Ø Negative feeling;


• Ø Physical feeling;


• Ø Idioms with paying;


• Ø Idioms with selling;


• Ø Idioms with buying;


• Ø Moods;


• Ø States;


• Ø Miscellaneous.

   By Claster innovation technology we can teach our future generation. By this technology we can get great success

    Phraseological expressions often carry connotations not present in their non –idiomatic synonymic expressions, and can have various functions in discourse: the informational, the evaluative, the situational, the modalising and the organizational function.

    There are some idioms which connect with names of months and days of weeks in English. For example:

v April fool- the victim of a joke played on April fool’s day

v Blue Monday – Monday as a depressing  workday after Sunday

v Man Friday- a true servant

v When two Sundays come together- never

v Girl Friday- a low ranking office assistant with various duties

v Sunday best- best clothes for special occasion

v Sunday school- school for religious instruction on

     In conclusion I want to say that, idioms tell much about a people’s traditional ways of experiencing reality, about the proper or expected ways of doing things, rules and wisdoms the elders want to impression the  minds of their young.

    Nowadays we have many opportunities to teach students by new innovative technology. By this we can get a lot of successes, then our future life will be great. As I.A.Karimov said: ”Today it is difficult to revalue the importance of knowing  foreign languages for our country, as our people see their great prosperous future in the cooperation with foreign partners.” That’s why knowing foreign languages has become very important today.

 

LITERATURE

1. Michail Mc Carthy, Felicity O’Dell. English vocabulary in use. Cambridge University Press. 2002.p 156-169



2. Harkes, Rosemary, Machado, Teresa de Sousa. A Dictionary of Verbal Idioms. Porto. 1983. P 283

   
   

                                                                 Ochilova.N 1- bosqich magistranti   SamDCHTI

PRESS-RELIZ

Ta’limning bugungi vazifasi talabalarni kun sayin oshib borayotgan axborot muҳiti sharoitida mustaqil ravishda faoliyat ko’rsata olishga o’rgatishdan,  axborot oqimidan to’la foydalanish uchun chet tilini  mukammal o’zlashtirishdan iborat. Buning uchun ularga uzluksiz ravishda mustaqil ishlash imkoniyati va sharoitini yaratib asosiy masalalardandir.   “Chet   tillarini o’rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi Qaror shular jumlasidan bo’lib, bugungi kunda bu borada qator ishlar amalga oshirilmoqda.

Chet   tillarini o’rganish tizimini yanada takomillashtirish chora tadbirlari to’g’risidagi Qarorda  qo’yilgan yana bir dolzarb masalalardan biri ta’lim standartlari, o’quv dsturlari va darsliklar zamon talablariga xususan ilg’or axborot va media texnologiyalar talabga to’liq javob berilmayotgani, ta’lim asosan an’anaviy tizimlarda olib borilayotgani, endilikda zamonaviy pedagogik va axborot kommunikasiya texnologiyalardan  foydalangan ҳolda uqitishning ilg’or usullarini joriy etish yo’li bilan o’sib kelayotgan yosh avlodni chet tillarga o’qitish, shu tillarda  erkin so’zlasha oladigan mutaxassislarni tayyorlash tizimini tubdan takomillashtirish ҳamda uning negizida ularning jaҳon sivilizasiya yutuqlari ҳamda dunyo axborot resurslaridan keng ko’lamda foydalanishlari ҳisoblanadi. 

Shunday ekan, bu qaror oliy ta’lim oldiga bir qator vazifalarni qo’yadi. Ulardan biri mutaxassis va ijtimoiy fanlarni chet tilida o’qitish masalasi ҳisoblanadi.   Samarqand davlat chet tillari Institutida o’tkazilayotgan «Ijtimoiy va mutaxassislik fanlarini chet tilda o’qitish: milliy va xorijiy tajriba» mavzuidagi respublika ilmiy- uslubiy  anjumani   (Samarqand shaҳri, 2013-yil  20 -21 may) bu borada qo’yilayotgan ilk qadamlardandir.  Anjuman o’zaro fikr almashish, yetuk chet el mutaxassis kadrlar bilan tajriba almashishni maqsad qilib qo’ygan.        

Anjuman xorij  tajribasi asosida ta’lim berish mexanizmini o’rganishni maqsad qilib qo’yar ekan, Milliy ta’lim tizimiga chet tili da ta’lim berish mexanizmining asoslarini yaratishni rejalashtirgan. Aynan shu sababli anjumanga   O’zbekiston Qonunchilik palatasi deputatlari, Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi, xorijiy ҳamda respublikaning yetakchi olimlari va mutaxassislari qatnashishi ko’zda tutilgan.  

Мавзолей Гур-Эмир

Гур Эмир (в переводе — могила эмира, повелителя, т.е. Темура) — место, где похоронены Амир Темур, его сыновья и внуки. Первоначально мавзолей предназначался лишь для внука Темура, Мухаммед Султана, который умер молодым в 1403 году, во время военного похода. Темур потрясенный смертью любимого внука, в котором он видел наследника престола, распорядился возвести мавзолей на территории ансамбля царевича Мухаммеда Султана. Он был его внуком от старшего сына Джехангира и замещал Тимура в его отсутствие, считаясь его преемником на троне.

• История

Samarqand davlat chet tillar instituti Samarqand shahrining markazida joylashganligini  inobatga olib obodonlashtirish va ko’kalamzorlashtirishga alohida e’tibor qaratilmoqda, institutimiz rektorining tashabbusi bilan tashqi va ichki hududlariga bu yil har yilgidan uch barobar ko’p har xil turdagi rang-barang gullar ekildi, ya’ni 8000 ming dan ortiq golland petuniyasi, 2000 ta belgiya petuniyasi va 1000 dan ortiq turli xildagi bir yillik va ko’p yillik anvoyi gullar, 200 dan ortiq manzarali daraxtlar, 2000 m² dan ortiq maydonga gazon ekildi. Bu esa shahrimiz va institutimiz ko’rkiga ko’rk, chiroyiga chiroy qo’shmoqda. Ayniqsa, chet ellik sayyohlarni diqqat e’tiborini o’ziga qaratmoqda.

Bundan tashqari bosh o’quv binosining 3-qavati to’liq kapital ta’mirdan chiqarildi. Qavatdagi barcha eshiklar eskirib pollari yaroqsiz holga kelganligi sababli yangi zamonaviy eshiklar qo’yilib, pollari qaytadan ta’mirlandi. Koridorning oxiri Akfa bilan alohida ajratilib, ilmiy innovasion markaz tashkil etildi. Ushbu qavat zamon talablariga mos ko’rkam qavatga aylandi.

ARM uchun «KARMAT» dasturi o’rnatildi. Endilikda talabalar masofadan turib lokal tarmoq orqali o’zlariga kerakli bo’lgan adabiyotlarni olish huquqiga ega bo’ldilar.

Markazga 15 ta zamonaviy shkaflar qo’yilib, hozirda institutimiz professor-o’qituvchilari tomonidan nashr etilgan adabiyotlar va darsliklarning elektron nusxalari saqlanmoqda.

Talabalarning yashash sharoitini yanada yaxshilash maqsadida talabalar turar joyida dam olish joylari 69 m² joy akfa romlari bilan ajratilib  har bir qavatga jami 3 dona 1 tadan plazmali televizor, 3 dona xolodilnik 7 dona gilam va mebellar bilan jihozlandi. 3 ta kir yuvish mashinasi qo’yildi. Talabalarning bo’sh vaqtlarini samarali o’tkazish maqsadida mehmonlar kutib olish uchun dasturxon bezash, shirinliklar tayyorlashni o’rgatish to’garagi va xonasi tashkil qilinib, oshxona mebeli, gaz plita va boshqa jihozlar bilan jihozlandi. Xonalardagi yumshoq jihozlar yangisiga almashtirildi. Talabalar turar joyining 4-qavatida tikuvchilikni o’rgatish kursi tashkil qilinib, 2 ta tikuv mashinasi o’rnatildi. Talabalarning kirish-chiqishini qattiq nazoratga olish maqsadida qorovulxona alohida akfa bilan ajratilib turniket o’rnatildi. Talabalar turar joyining kirish qismida ota-onalar kutish joyi tashkil etilib jihozlandi, 1 ta plazma ekranli televizor qo’yildi.

          O’tgan yilning 16-17 fevral kunlari poytaxtimizda o’tkazilgan “Yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash – mamlakatni barqaror taraqqiy ettirish va modernizasiya qilishning eng muhim sharti” mavzusidagi xalqaro konferensiyada Yurtboshimiz aytgan bir muhim ta’kiddan so’zimni boshlamoqchiman. “Biz ta’lim tizimida o’quvchilarning nafaqat keng bilimli va professional ko’nikmalarni egallashi, ayni paytda chet mamlakatlardagi tengdoshlari bilan faol muloqot qilish, bugungi dunyodagi ro’y bergan voqyea-hodisalar, yangilik va o’zgarishlardan atroflicha xabardor bo’lish, jahondagi ulkan intellektual boylikni egallashning eng muhim sharti hisoblangan xorijiy tillarni ham chuqur o’rganishlari uchun katta ahamiyat bermoqdamiz”. Prezidentimizning yaqinda e’lon qilingan “Chet tillarni o’rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori yuqoridagi ta’kidning amaliy ifodasi bo’ldi.

• Долзарб мавзу

Samarqand davlat chet tillar institutining Britaniya Kengashi bilan hamkorlik aloqalari

Samarqand Davlat Chet tillar instituti qoshida O’zbekistondagi Britaniya Kengashi ko’magida ochilgan «Professional Rivojlanish Markazi» (PDC) 2007 yildan beri o’qituvchilar professional malakasini oshirib kelmokda. Bu markazda ingliz tilini ta’limning barcha bosqichlarida o’rgatish uchun mos keladigan o’quv adabiyotlar va qo’llanmalar mavjud.

Mazkur markaz menedjeri va unda faoliyat ko’rsatadigan bir nechta trenerlar komandasi Toshkent shaxrida Britaniya kengashi tomonidan tashkil qilingan maxsus trening dasturlarida qatnashib, ularni muvvafaqiyatli tugatganligi to’grisida sertifikat olib kelishgan. Ushbu trenerlar guruhi institut o’qituvchilari, institutimizga biriktirilgan kolledj va lisey o’qituvchilari uchun seminar treninglar uyishtirib, ingliz tili o’qituvchilari uchun amaliy yordam bermoqda. Xozirgi paytdainstitut ingliz filologiya fakulteti qoshida o’nga yaqin guruxlar PRESETT proyekt dasturi asosida eng so’ngi ped texnologiyalardan foydalanilgan xolda ingliz tilini o’rganib kelmoqda. Mazkur guruxlarda ham RBS treninglari, shuningdek o’zbekistondagi Britaniya Kengashi hamda O’zbekiston Jahon tillari universiteti trener o’qituvchilari tomondan uyushtirilgan seminar treninglarda qatnashib, o’z malakasini oshirgan o’qituvchilar ta’lim bermoqda. Ular talabalarga zamonaviy ped texnologiyalar va Yevropa mamlakatlarida til o’rgatish uchun qo’llaniladiganyangi metodlardan foydalanib interfaol darslar asosida ta’lim berishmoqda.

Bizning    institutimiz    regionimizda        chet    tillari o’qituvchilarni tayyorlab beradigan eng yirik va muhim ta’lim muassasi bo’lganligi tufayli o’tgan yilgacha bizda mavjud bo’lgan malaka oshirish fakultetida butun region oliy va o’rta maxsus ta’lim muassasalari o’qituvchilari malakasini oshirib nafaqat nazariy bilimlar, balki talabalarga o’tiladigan ochiq darslarda qatnashib o’qituvchilarimizning metodikasidan o’rganib o’z faolitida qo’llab kelgan. Prezidentimiz yaqinda qabul qilgan qarorini hayotga tadbiq qilish uchun bizning institutimizda barcha sharoitlar mavjuddir. Bunga misol kelib yuqorida tilga olingan Professional Rivojlanish Markazini keltirsak undagi o’quv qo’llanma va adabiyotlardan nafaqat institutimiz o’qituvchilari, balki boshqa ta’lim muassasalardan kelgan barcha o’qituvchilari ham foydalanishi mumkin. Mazkur qo’llanmalarga 700 ga yaqin ingliz tilini o’qitish bo’yicha metodik, nazariy va o’quv darsliklari, 100 ga yaqin badiiy adabiyot namunalari kiradi. Shuni ta’kidlab o’tish lozimki metodik qo’llanmalar Buyuk Britaniyaning yetakchi metodistlari tomonidan yozilgan bo’lib, mazkur qo’llanmalardan Britaniyaning o’zida ham aynan hozirgi paytda foydalanib kelishmoqda. O’quv qo’llanmalar esa autentik materiallar asosida talabalarning amaliy til qo’nikmalarini rivojlantirib borish uchun moslashgan. Bunga 50 ga yaqin eshitib tushinish ko’nikmasini rivojlantiruvchi kitoblar disk to’plamlari bilan, 50 ga yaqin o’qib tushunish ko’nikmalarini rivojlantiradigan maxsus adabiyotlar, 50 ga yaqin yozma va og’zaki nutq ko’nikmalarini rivojlantiruvchi adabiyotlar kiradi.

 

                                                                                    Sh. Mustanova SamDChTI o’qituvchisi

АРАХНА

Овидийнинг «Эврилишлар» достони асосида баён этилган

Aрахна ўз санъати билан бутун Лидияда донг таратган эди. Тмола ёнбағирлари ва олтинга кон Пактола қирғоқларидаги нимфа (ўрмон маъбудалари)лар тез-тез йиғилишиб, унинг юмушидан завқланишарди. Арахна туманга ўхшаш газламадан ҳаводек шаффоф (тиниқ) ип йигирарди. Тўқиш санъати бобида дунёда ўзига тенг келадиган аёлнинг йўқлигидан фахрланарди. Кунлардан бир кун у шундай дея хитоб қилди:

– Мен билан беллашишга Афина-Палладанинг ўзи келсин! У мени енголмайди, ундан қўрқадиган жойим йўқ.

Арахна кўз ўнгида оппоқ сочли, бели букчайган, таёққа суянган кампир сифатида маъбуда Афина намоён бўлди ва унга шундай деди:

– Арахна, кексаликнинг нуқсони битта бўлмайди. Йиллар ўтгач, тажриба ҳам ортиб боради. Га-пимга қулоқ сол: сен ўз санъатинг билан фонийлардан ўзишга интил, холос. Маъбудани мусобақага даъват эта кўрма. Бошингни эгиб, кибру ҳаво билан айтган сўзларинг учун ундан кечирим сўра. Маъбуда илтижо қилганларнинг гуноҳидан кечади.

Арахна нозиккина эшилган ипни қўлидан тушириб юборди, ғазабидан кўзлари чақнаб кетди. Ўз санъатига ишонган ҳолда дадиллик билан жавоб қайтарди:

– Ақлинг жойида эмас, шекилли, кампир? Кексалик сени ақлдан жудо қилганга ўхшайди. Бу ўгитларингни ўз келин ва қизларингга бергин, мени эса тинч қўй. Мен ўзимга ўзим жуда яхши маслаҳат бера оламан. Нима деган бўлсам ўшандай бўлади. Нега Афина келмаяпти, мен билан мусобақалашмоқчи эмасмикан ё?

– Мен шу ердаман, Арахна! – хитоб қилди маъбуда ўзининг ҳақиқий тимсолини намоён этаркан.

Нимфалар ва Лидия аёллари Зевснинг суюкли қизи олдида бош эгиб, таъзим бажо келтиришди, уни шарафлашди. Фақат Арахна лом-мим демай турарди. Тонг худоси Эос ўзининг дурахшон қанотларини ёзиб, само саҳнига парвоз этганда эрталаб осмон қандай алвон тусга кирса, дарғазаб бўлган Афинанинг юзи ҳам шундай қизариб кетди. Арахна ҳамон ўз қароридан қайтмасдан, эҳтирос ичра Афина билан мусобақалашмоқчи. Аммо ўзига ўлим таҳдид солиб турганини сезмайди.

Мусобақа бошланди. Буюк маъбуда Афина ўз чойшабининг ўртасига маҳобатли Афина Акропо-лини, унинг устида эса Аттикага ким ҳукмронлик қилиши ҳақидаги Посейдон билан ўзи ўртасида бўлиб ўтган баҳсни тасвирлади. Ушбу баҳс устидан ҳукм чиқаришда Олимпнинг ўн икки нафар до-нишманд маъбуди, улар ўртасидан отаси – яшинчақнатар Зевс ҳам ўрин олган. Ерни тебратувчи По-сейдон ўз гурзисини кўтариб, у билан қояга бир зарба туширган эди, самарасиз қоядан дафъатан шўр сув булоғи пайдо бўлди. Дубулға кийган, қалқон кўтарган Афина найзасини бир силтаб ерга санчган эди, ҳаммаёқ ларзага келди. Ер бағридан эса муқаддас зайтун дарахти ўсиб чиқди. Худолар Афина-нинг Аттикага қилган армуғонини бағоят юксак баҳолашди ва уни ғолиб деб топишди. Афина чой-шабининг бурчакларига маъбудларнинг одамларни осийлиги учун қандай жазолашларини тасвирла-ди, теварак-атрофига зайтун япроқларидан тож тўқиб чиққан эди. Арахна эса ўз чойшаби узра маъбудлар ҳаётидан кўп саҳналар намоён этган бўлиб, уларда худоларнинг ожизлиги ва инсоний эҳтирослардан маҳрум эмасликларини тасвирлаган эди. Арахна унинг гир-арофига гуллардан, чирой-ли чирмовиқлардан тож тўқиган эди. Арахнанинг ишлари мукаммал бўлиб, санъатининг гўзаллиги жиҳатдан у Афинадан сира қолишмасди, бироқ унинг тасвирида худоларга ҳурматсизлик, ҳатто улар-га нафрат бўртиб турарди. Афина ўта дарғазаб бўлиб, Арахнанинг тасвирлари туширилган чойшабни тилка-пора қилиб, йиртиб ташлади, бошига эса моки билан туширди. Бадбахт Арахна шармандаликка чидай олмади, арқон эшиб, бўйнига сиртмоқ қилиб солди-да, ўзини осди. Афина уни сиртмоқдан ха-лос этаркан, унга шундай дерди:

– Яшайвер, осий банда. Лекин умрбод осилиб турасан ва умрбод тўқийсан, бутун уруғ-аймоғинг шундай жазога маҳкумдир.

Афина Арахнанинг баданига сеҳрли майса шираси пуркади, шу заҳотиёқ унинг танаси сиқилиб, қалин сочлари бошидан тўкилиб, ўргимчакка айланди қолди. Ўшандан бўён у ўз уясида осилиб, ҳаёт бўлган пайтдагидек ҳамон уни тўқигани тўқиган.

 

ҚАДИМГИ ЮНОН

АФСОНА ВА РИВОЯТЛАРИ

Рус тилидан

Пошали УСМОН ва Фазлиддин ШУКУР таржимаси.

АФИНА-ПАЛЛАДА

АФИНАНИНГ ТУҒИЛИШИ

Mаъбуда Афина-Паллада¹ Зевснинг ўзи томонидан дунёга келган эди. Яшинчақнатар Зевс ақл-идрок маъбудаси Метисдан икки нафар бола туғилишини биларди: бири қизи – Афина ва ғайритабиий ақл ва куч-қудрат эгаси бўлган ўғил. Тақдир маъбудалари – мойралар Зевсни маъбуда Метиснинг ўғли тахтдан ағдариб, дунё устидан ҳукмронликни ўз қўлига олади дея огоҳлантиришди. Буюк Зевс қўрқиб қолди. Тақдир маъбудалари дарак берган таҳдид солувчи тақдирдан халос бўлиш мақсадида у маъбуда Метисни эркаловчи сўзлар билан ухлатиб, қизи – маъбуда Афина дунёга келмасдан бурун ютиб юборади. Орадан бироз вақт ўтгач, Зевс қаттиқ бош оғриғига дучор бўлади. Ўшанда у ўғли Ҳефестни чақириб, унга тоқат қилиб бўлмайдиган бош оғриғи ва бошидаги шовқиндан халос бўлиш учун ўз бошини олиб ташлашга амр этади. Ҳефест болтаси би-лан бир зарба туширгач, Зевсга ҳеч қандай зарар етказмасдан унинг бош суягини икки бўлиб юбор-гач, яшинчақнатарнинг бошидан қудратли жангчи кийимида маъбуда Афина-Паллада чиқди. Бошида ғаройиб дубулға, найза ва қалқон кўтарган бошдан оёқ қуролланган ҳолда, ҳаммани ҳайратга солиб, Олимпсоҳиблари – худолар кўз ўнгида намоён бўлади. У ўзининг ярқираган найзасини даҳшат ила силкитиб қўйди. Унинг жанговар хитоби само бўйлаб янграб кетди, нурафшон Олимп эса тамоман ларзага келди. Малоҳатсоҳиб, пурвиқор Афина худолар қошида савлат тўкиб турарди. Унинг мовий кўзлари маъбудона донишмандлик касб этган алпозда ёниб, ўзининг самовий гўзаллиги билан яшнаб турарди.

Афина юнон қаҳрамонларига ҳомийлик қилади, уларга доно маслаҳатлар беради, хавф-хатар чоғида уларга ёрдамлашади. У одамларга санъат ва ҳунар ўргатади, уларга донолик ва илму урфон улашади. У шаҳарлар, қалъалар ва уларнинг деворларини қўриқлайди. Афина ҳунармандликка ўргатгани учун уни Юнонистон қизлари ҳам ҳурмат қилишади. Тўқиш санъати бобида Афинадан ўтадиган на фоний ва на маъбуда бор эди. Ушбу ҳунар бобида Афинадан ўтишга уринишнинг нақадар хатарлилигини, бу соҳада Афинадан ўзмоқчи бўлган Идмоннинг қизи Арахнанинг қандай жазоланганини ҳамма билади.

 

Николай Альбертович КУН

ҚАДИМГИ ЮНОН

АФСОНА ВА РИВОЯТЛАРИ

Рус тилидан

Пошали УСМОН ва Фазлиддин ШУКУР таржимаси.

АФИНА-ПАЛЛАДА

АФИНАНИНГ ТУҒИЛИШИ

Mаъбуда Афина-Паллада¹ Зевснинг ўзи томонидан дунёга келган эди. Яшинчақнатар Зевс ақл-идрок маъбудаси Метисдан икки нафар бола туғилишини биларди: бири қизи – Афина ва ғайритабиий ақл ва куч-қудрат эгаси бўлган ўғил. Тақдир маъбудалари – мойралар Зевсни маъбуда Метиснинг ўғли тахтдан ағдариб, дунё устидан ҳукмронликни ўз қўлига олади дея огоҳлантиришди. Буюк Зевс қўрқиб қолди. Тақдир маъбудалари дарак берган таҳдид солувчи тақдирдан халос бўлиш мақсадида у маъбуда Метисни эркаловчи сўзлар билан ухлатиб, қизи – маъбуда Афина дунёга келмасдан бурун ютиб юборади. Орадан бироз вақт ўтгач, Зевс қаттиқ бош оғриғига дучор бўлади. Ўшанда у ўғли Ҳефестни чақириб, унга тоқат қилиб бўлмайдиган бош оғриғи ва бошидаги шовқиндан халос бўлиш учун ўз бошини олиб ташлашга амр этади. Ҳефест болтаси би-лан бир зарба туширгач, Зевсга ҳеч қандай зарар етказмасдан унинг бош суягини икки бўлиб юбор-гач, яшинчақнатарнинг бошидан қудратли жангчи кийимида маъбуда Афина-Паллада чиқди. Бошида ғаройиб дубулға, найза ва қалқон кўтарган бошдан оёқ қуролланган ҳолда, ҳаммани ҳайратга солиб, Олимпсоҳиблари – худолар кўз ўнгида намоён бўлади. У ўзининг ярқираган найзасини даҳшат ила силкитиб қўйди. Унинг жанговар хитоби само бўйлаб янграб кетди, нурафшон Олимп эса тамоман ларзага келди. Малоҳатсоҳиб, пурвиқор Афина худолар қошида савлат тўкиб турарди. Унинг мовий кўзлари маъбудона донишмандлик касб этган алпозда ёниб, ўзининг самовий гўзаллиги билан яшнаб турарди.

Афина юнон қаҳрамонларига ҳомийлик қилади, уларга доно маслаҳатлар беради, хавф-хатар чоғида уларга ёрдамлашади. У одамларга санъат ва ҳунар ўргатади, уларга донолик ва илму урфон улашади. У шаҳарлар, қалъалар ва уларнинг деворларини қўриқлайди. Афина ҳунармандликка ўргатгани учун уни Юнонистон қизлари ҳам ҳурмат қилишади. Тўқиш санъати бобида Афинадан ўтадиган на фоний ва на маъбуда бор эди. Ушбу ҳунар бобида Афинадан ўтишга уринишнинг нақадар хатарлилигини, бу соҳада Афинадан ўзмоқчи бўлган Идмоннинг қизи Арахнанинг қандай жазоланганини ҳамма билади.

Николай Альбертович КУН

ҚАДИМГИ ЮНОН

АФСОНА ВА РИВОЯТЛАРИ

Рус тилидан

Пошали УСМОН ва Фазлиддин ШУКУР таржимаси

АКТЕОН

Овидийнинг «Эврилишлар» достони асосида баён этилган

Kунлардан бир кун Актеон ўз дўстлари билан Киферон ўрмонларида ов қиларди. Жазирама туш пайти эди. Толиққан овчилар ҳордиқ чиқариш учун қуюқ ўрмоннинг кўланкасида ётиб олишди, ёш Актеон эса улардан ажралиб, Киферон водийларида ўзига кўланка қидириб кетди. У маъбуда Артемидага тегишли бўлган ям-яшил яшнаб турган Гаргафия водийсига келиб қолди. Водийда чи-норлар, хушбўй мирта ва арчалар гуркираб ўсарди. Ўқдай тик ўсган сарвлар осмонга бўй чўзган, ям-яшил майсалар, гуллар ҳиди ҳар ённи чулғаган эди. Водийда зилол сой сувлари шилдирарди. Ҳамма ёқда сокинлик, осойишталик ва саринлик ҳукм сурарди. Актеон тоғнинг тик ёнбағрида кўм-кўк ўсимликларга бурканган ғорни кўриб қолди. У ўша томон борди, аммо унинг Зевснинг қизи Артеми-данинг дам олиш маскани эканидан бехабар эди.

Артемида эндигина у ерга кирганида Актеон ғорга яқинлашиб келганди. У ўқ-ёйларини нимфала-ридан бирига тутқазиб, чўмилишга тайёрланмоқда эди. Нимфалар маъбуданинг оёқ кийимларини ечиб, сочларини турмаклашарди, улар эндигина сойга бориб, муздай сувга шунғимоқчи бўлганларида ғорга кираверишда Актеонга кўзлари тушди. Кириб келаётган Актеонни кўрган нимфалар қаттиқ чинқириб юборишди. Улар Артемидани ўраб олишиб, уни ёт фоний кўзлардан яширишга уринишар-ди.

Чиқаётган қуёш ўзининг алвон нурлари билан булутларни қандай ёндирса, ғазаб ўти маъбуданинг юзини шундай куйдирган эди, унинг кўзлари ғазабдан ялтираб кетганда у янада гўзаллашган эди. Ар-темида Актеон унинг осойишталигини бузгани учун ҳам қаҳрланган эди, Артемида жаҳл устида бад-бахт Актеонни чиройли оҳуга айлантириб юборди. Актеоннинг бошидан айри шохлар ўсиб чиққанди. Оёқ-қўллари кийикнинг оёқларига ўхшаб кетганди. Унинг бўйни чўзилиб, қулоқлари сўппайиб кет-ганди, бутун танаси эса олачипор жун билан қопланган эди. Ҳуркак кийик қўрққанидан ғизиллаб югуриб кетди. Актеон жилғада сув ичаётиб ўз аксини кўрди. У «Шўрим қурсин!» деб қичқирмоқчи

эди, бироқ тилдан маҳрум бўлганди. Унинг кўзларидан ёш тирқираб оқарди, лекин у кийикнинг кўзларидан тўкиларди. Унда инсоний идрок сақланиб қолганди, холос. У нима ҳам қила олади? Қаёққа югурсин?

Актеоннинг итлари кийик изларини кўриб қолишди, улар ўз эгаларини танимадилар ва ғазабнок бўлиб, унинг ортидан қувиб кетишди. Ёқимли ва хушқомат кийик бутоқсимон шохларини ортга қайириб, водийлар, Киферон даралари, тик жарликлар. ўрмон ва далалар, қиру адирлар оша шамол-дек еларди, унинг кетидан эса итлар югурарди. Итлар тобора унга яқинлашиб борарди, ниҳоят улар бадбахт кийик – Актеонга етиб олишди, уларнинг ўткир тишлари унинг танасига пичоқдек санчилди. Актеон: «Ҳой ачининглар! Ахир, мен эгаларинг Актеон бўламан!» деб қичқиргиси келарди, бироқ фарёду фиғон кийик кўксидан чиқарди, ушбу инграшда инсонга хослик мавжуд эди. Актеон-кийик тиззаси букилиб, йиқилди. Унинг кўзларида ғам-алам, даҳшат ва илтижо намоён эди. Ҳа, ўлим – муқаррар, ғазабдан қутурган итлар унинг танасини тилка-пора қилиб ташлашди.

Актеоннинг ўртоқлари унинг шундай ажойиб ов пайтида йўқлигидан ачинишарди. Итлар ғаройиб кийикни абгор этишганди. Ушбу кийикнинг Актеон эканлигини ўртоқлари билишмасди. Яшинчақнатар Зевс ва Латонанинг қизи маъбуда Артемиданинг осойишталигини бузган, унинг само-вий гўзаллигини кўрган ягона фонийзот Актеон ана шу тарзда ҳалок бўлган эди.

Николай Альбертович КУН

ҚАДИМГИ ЮНОН

АФСОНА ВА РИВОЯТЛАРИ

Рус тилидан

Пошали УСМОН ва Фазлиддин ШУКУР таржимаси

АСКЛЕПИЙ (ЭСКУЛАП)

Лекин Аполлон халоскор ва фақат ўзининг олтин ўқлари билан ажал уруғини сочувчигина эмас, балки у дардмандларга дармон элтувчи ҳамдир. Ахир, Аполлоннинг ўғли Асклепий табиблар ва табиблик санъатининг маъбуди-ку! Асклепийни донишманд кентавр Хирон Пелион тоғ ёнбағирларида тарбиялаб, вояга етказган, Асклепий унинг раҳнамолигида шундай моҳир табиб бўлиб етишдики, у ҳатто ўз устози Хирондан ҳам ўзиб кетди, Асклепий фақат дардларни даволабгина қолмай, ҳатто ўлганларга жон киргизарди. Ана шу билан у ўликлар салтанатининг ҳукмдори ва яшинчақнатар Зевснинг ерда ўрнатган тартиб ва қонунини бузганди. Дарғазаб бўлган Зевс чақмоғини тўғрилаб, Асклепийни жароҳатлади. Аммо одамлар Аполлоннинг ўғлини шифокор-худо сифатида севиб қолишганди. Улар унинг шарафига жуда кўплаб ибодатхоналар тиклашди, шулар орасида энг машҳури Асклепийнинг Эпидаврдаги ибодатхонасидир.

Аполлонни бутун Юнонистонда эҳтиром ила ёд этадилар. Юнонлар унга ёруғлик худоси, инсонни иллатлардан тозаловчи маъбуд, жазоловчи, гоҳо касалликлар тарқатувчи ва уларни даволовчи худо, отаси Зевс иродасини башорат қилувчи маъбуд сифатида эъзозлардилар. Юнон йигитлари уни ўзларининг ҳомийси сифатида ҳурматлашарди. Аполлон денгизчилик ҳомийси, у янги шаҳар ва сарҳадларга асос солишга кўмаклашади. Рассомлар ва шоирлар, мутриб ва муғаннийлар, маъбудалар даврасини бошқарувчи кифаранавоз Аполлон ҳомийлигидадирлар. Юнонлар наздида Аполлон ва яшинчақнатар Зевс бир хил эҳтиромга моликдир.

АРТЕМИДА

Мангу навқирон, соҳибжамол маъбуда, зар кокилли биродари Аполлон билан бир вақтда Делосда дунёга келди. Улар – эгизак. Ака-сингил бир-бирига самимий муҳаббат ришталари билан чам-барчас боғлангандир. Улар онаси – Латонани ҳам жуда яхши кўрадилар.

Артемида ҳамма-ҳамма нарсага ҳаёт улашади. У ерда яшаб турган барча жонзотга, ўрмон ва дала-ларда ўсаётган турфа ўсимликларга ғамхўрлик қилади. У ёввойи ҳайвонлар, уй ҳайвонлари подаси ва одамлар ҳақида қайғуради. Артемида майса, гул ва дарахтларнинг бўй чўзишига кўмаклашади, туғилиш, тўй ва никоҳга ҳомий. Грек (юнон) аёллари Зевснинг донгдор, никоҳ чоғида эзгуликпарвар ва бахт улашувчи, гоҳо касалликлар тарқатувчи ва даволовчи қизи Артемида шарафига катта қурбонлар келтиришади.

Ҳамиша ёш ва навқирон, ёрқин ойдек келишган маъбуда Артемида елкасида ёйи ва садоғи, қўлида овчи найзаси билан салқин ўрмонларда ва қуёш нурига ғарқ бўлган сайҳонларда шодон ов қилиб юради. Унга довруғи оламга кетган нимфалар ҳамроҳлик қиладилар, у бўлса, тиззагача чўзилган қисқагина овчи аёл кийимида салқин тоғ ёнбағирлари бўйлаб виқор билан елади. Унинг янглишиш нелигини билмаган ўқларидан на асов жайронлар, на юраксиз оҳулар, на қамишзорларда паноҳ топ-ган қутурган қобонлар омон қоладилар. Артемиданинг йўлдош-маъбудалари унинг ортидан қолишмайди. Узоқ-узоқларда қувноқ кулги, қийқириқлар, итлар галасининг вовуллаши қулоққа ча-линади, тоғ уларга жавобан акс-садо беради. У ҳадеб нимфалари билан бирга муқаддас Дельфа сари, севимли акаси, тирандоз Аполлон ҳузурига ошиқса, ов қилишдан маъбуда толиқмасмикан? Ов қилиш унинг учун роҳатбахш ва мароқли бир нарса-ку!

Аполлон кифарасининг илоҳий товушларига жўр бўлган Артемида нимфа ва илҳом маъбудалари билан ўз даврасини бошқаради, Артемида даврабоши. У барча нимфа ва илҳом маъбудаларидан су-лув бўлиб, улардан бир поғона устундир. Артемида рутубат уфуриб турган ва кўмкўк майсалар билан қопланган, фонийлардан узоқдаги ғорларда дам олишни афзал билади. Унинг осойишталигини бузган кишининг шўри қурийди. Фива подшоси Кадмнинг қизи Автоноянинг ўғли ёш Актеон шундай ҳалок бўлган эди.

 

Николай Альбертович КУН

ҚАДИМГИ ЮНОН

АФСОНА ВА РИВОЯТЛАРИ

Рус тилидан

Пошали УСМОН ва Фазлиддин ШУКУР таржимаси

АЛОЭЙ ЎҒИЛЛАРИ

Жароҳаткор Аполлон дарғазаб чоғида жуда қўрқинчли қиёфа касб этади, ўшанда унинг олтин ўқлари шафқат билмайди. Улар кўпларни жароҳатлаган, зарбидан ўз кучига бино қўйган, ҳеч кимга бўйин эгишни билмаган Алоэйнинг мағрур ўғиллари От ва Эфиальт ҳалок бўлишди. Улар болалигидаёқ ўзларининг келишган алпқоматлилиги, куч-қудрати ва беқиёс жасурлиги билан шуҳрат қозонган эдилар. От ва Эфиальт йигитлик чоғларидаёқ Олимп соҳиб маъбудларга таҳдид сола бошлаган эдилар:

— Эҳ, кошкийди бизга вояга етишга, ғайритабиий кучимизнинг такомил топишига имкон берсай-дингиз. Ўшанда биз Олимп, Пелион ва Осса тоғларини бир-бирининг устига тўнтариб, улар оша ос-монга чиқамиз, ўшанда сиздан, Олимп соҳиблари, Ҳера ва Артемидани ўғирлаб кетамиз.

Алоэйнинг ботир ўғиллари титанлар сингари нуқул Олимп соҳибларига таҳдид солишарди. Улар ўз таҳдидини амалга ошириши ҳеч гап эмасди. Даҳшатли уруш худоси Аресни ўшалар занжирбанд

қилишганди-ку, ахир, у ўттиз ой мобайнида мис зиндонда изтироб тортган. Агар ҳолдан тойган Аресни уддабурро Ҳермес ўғирлаб кетмаганда эди, урушга тўймаган Арес асирликда хийла азоб чек-кан бўлурди.

От ва Эфиальтнинг айни кучга тўлиқ пайти эди. Аполлон уларнинг таҳдидига чидаш беролмади. Жароҳаткор маъбуд ўзининг кумуш ёйини ишга солди. Унинг олтин ўқлари ҳавода гўё аланга учқуни янглиғ чақнади-ю, От ва Эфиальт ўқлар зарбидан ҳалок бўлишди.

Николай Альбертович КУН

ҚАДИМГИ ЮНОН

АФСОНА ВА РИВОЯТЛАРИ

Рус тилидан

Пошали УСМОН ва Фазлиддин ШУКУР таржимаси

АПОЛЛОН АДМЕТ ҲУЗУРИДА

Аполлон Пифоннинг қонини тўккани учун гуноҳларини ювиши керак эди. Ахир, унинг ўзи қотиллик қилган кишиларни тозартирарди. У Зевснинг амрига биноан олижаноб ва соҳиби ҳусн Фессалия подшоси Адмет ҳузурига равона бўлди. Аполлон у ерда подшонинг подаларини боқиб, шу хизмати билан ўз гуноҳини юварди. Аполлон сайҳон ичра ўзининг қамиш найи ёхуд кифарасини чалганда уларнинг куйига мафтун бўлган ёввойи ҳайвонлар ўрмон чангалзорларидан чиқиб келаве-рарди. Қоплонлар ва йиртқич арслонлар подаларга қўшилиб, бемалол ва ҳеч нарсага човут солмасдан юраверарди. Оҳулар ва тоғ эчкилари най товушини эшитгач, югуриб келишарди. Атрофда осойишта-лик, сурур ва қувонч ҳукм сурарди. Адметнинг хонадони хотиржамлик масканига айланганди. Унинг боғларидагидек мевалар, унинг отларидек отлар, подаларидагидек моллар Фессалияда ҳеч кимда йўқ эди. Унга бундай бахтни олтин сочли маъбуд бахш этганди. Аполлон Адметга подшо Иолк Пелий-нинг қизи бўлмиш Алкестага уйланишда ёрдам берди. Отаси қизига айиқ ва арслонни ўз маҳодасига қўшиш қудратига молик бўлган кишигагина хотинликка беражагини ваъда қилганди. Аполлон ўз ар-зандаси — Адметга енгилмас куч ва ирода бахш этди-ю, Пелий ўртага ташлаган шартнинг уддасидан чиқди. Аполлон Адмет ҳузурида саккиз йил хизмат қилди, гуноҳларини ювиш хизмати муддатини ўтагач, Дельфага қайтди.

• Оргинал таржима

АПОЛЛОН  ВА  ИЛҲОМ  МАЪБУДАЛАРИ

 

Кўклам ва ёзда Ҳеликоннинг сердарахт ёнбағирларида, Ҳиппокрена булоғининг муқаддас сувлари сирли жилдираб оқаётган жойда ҳамда Парнаснинг юксак чўққисида, Кастил сарчашмасининг мусаффо сувлари бўйида Аполлон тўққиз нафар илҳом маъбудалари билан давра қурмоқда. Зевс ва хотира маъбудаси — Мнемосинанинг ёш қизлари, соҳибжамол илҳом маъбудалари Аполлоннинг доимий йўлдошлари. Илҳом маъбудалари даврасига раҳнамолик қилиб, уларнинг қўшиқларига олтин кифараси билан жўр бўлади. Дафна япроғидан ясалган гултожга бурканган Аполлон илҳом маъбуда-лари хори (давраси) олдида виқор билан юриб бормоқда, унинг ортидан эса тўққиз нафар илҳом маъбудаси, Эвтерпа — лирика, Каллиопа — эпик шеърият, Эрато — севги қўшиқлари, Мельпомена -трагедия, Талия — комедия, Терпсихора — рақс, Клио — тарих, Урания — астрономия маъбудаси ва По-лигимния — муқаддас мадҳиялар маъбудаси бормоқда. Уларнинг хори тантанавор янграйди, илоҳий куйларига табиат ҳам мафтун бўлгандек қулоқ осади.

 

• Оргинал таржима

ДАФНА

Овидийнинг «Эврилишлар» достони асосида баён этилган

Мунаввар ва масрур маъбуд Аполлон алам-андуҳ тортмоқдан бегона эмасди, унинг вужудини ҳазинлик чулғаб олди. Пифон устидан қозонилган ғалабадан сўнг кўп ўтмай Аполлон қайғуга чўмди. Аполлон ўз ўқидан мағлуб бўлган ўша махлуқот тепасида мағрур турганда ёнгинасида

ўзининг олтин ёйини таранглаштираётган севги худоси ёш Эротни кўриб қолди. Аполлон унинг ус-

тидан куларкан, шундай деди:

• Оргинал таржима

АПОЛЛОН

АПОЛЛОННИНГ ТУҒИЛИШИ

Ёруғлик маъбуди, олтин сочли Аполлон Делос оролида туғилди. Ҳеранинг ғазаби туфайли қувғинди бўлган онаси Латона ҳеч жойда ўзига бошпана тополмади. У Ҳера юборган Пифон ном-ли Тимсоҳ таъқибида овораи жаҳон бўлиб, ниҳоят ўша замонларда суронли денгиз долғалари ичра елиб юрган Делос оролида паноҳ топди. Делосга Латона оёқ босган заҳотиёқ денгиз қаъридан баҳайбат устунлар кўтарилиб, одамзот яшамайдиган ўша оролни таққа тўхтатди. У ҳозирги замонда турган жойидагидек қўзғалмас бўлиб қолди. Делоснинг тўрт гирдида ҳам уммон тинмай шовуллайди. Ўсимликдан нишона ҳам кўринмаган яланғоч Делосда қояларгина ғамгин қад кўтариб турарди. Улар ўзларининг мунгли қийқириқлари билан ҳаммаёқни янгратиб юборган денгиз чорлоқлари учун қўнолға эди, холос. Ёруғлик худоси Аполлон дунёга келди-ю, ҳар томон чароғон бўлиб кетди. Ёғдуга чўмган Делос қоялари олтин янглиғ товланарди. Атрофдаги барча мавжудот: соҳилбўйи қоялари, Кинт тоғи, водий ва денгиз ёрқин қиёфа касб этганди. Делосда йиғилган маъбудалар янги туғилган маъбудни шарафлаб, унга лаззатли худолар таоми (амврозия) ва оби-ҳаёт тақдим этишарди. Маъбу-далар билан бирга табиат ҳам сурурга тўлганди.

АПОЛЛОННИНГ ПИФОН БИЛАН КУРАШИ ВА ДЕЛЬФА КАРОМАТСОҲИБИНИНГ ШАРТИ

Навқирон ва нурафшон Аполлон қўлида кифара, елкасида кумуш ёй билан ложувард осмон бўйлаб елиб кетди. Унинг садоғидаги олтин ўқлар жарангоси самоларни тўлдириб юборди. Мағрур ва масрур Аполлон зулмат ва зиллат ҳамда барча ёвузликка таҳдид солиб, баланд-баландларда елмоқда эди. У онаси Латонани таъқиб этган қўрқинчли Пифон яшаётган томонга йўл олди. Аполлон онасига нисбатан қилинган бутун ёвузликлар учун интиқом олишни истарди.

Орадан кўп ўтмай Аполлон Пифон яшаётган зим-зиё дарага етиб келди. Ҳар ёнда кўкка ўрлагандек баҳайбат қоялар қад кўтариб турарди. Дарада машъум зулмат ҳукм сурарди. Теранликда оппоқ кўпикларга бурканган тоғ дарёси ҳайқириб оқар, унинг устидаги қалин туман тутун сингари осмонга ўрлар эди. Шунда даҳшатли Пифон инидан чиқиб келмоқда эди. Унинг тангачалар билан қопланган баҳайбат ва бесўнақай танаси қоялар орасида бамисоли бешумор халқаларни эслатарди. Танасининг оғирлиги тоғу тошларни ларзага соларди. Дарғазаб Пифон йўлидаги ҳамма нарсани ер билан яксон қилар, атрофга ўлат уруғини сочарди. Саросимага тушган нимфалар ва барча тирикзот ундан ҳазар қиларди. Ўта кучли ва ҳайбатли Пифон олтин сочли Аполлонни ютмоқ бўлиб, оғзини юҳодек очди-да, қаддини баланд кўтарди. Шу он кумуш ёйнинг камалак риштаси жаранглаб, олтин ўқлар бирин-кетин учқун янглиғ ярқираб, нишонга тегаверди. Пифоннинг устига ўқлар ёмғирдай ёғиларди, у ниҳоят жонидан жудо бўлиб, ерга қулади. Олтин сочли Аполлоннинг зафар қўшиғи ян-граб, маъбуд кифарасининг олтин торлари унга жўр бўлиб кетди. Аполлон Пифоннинг жасадини муқаддас Дельфа жойлашган ерга кўмди ва Дельфада одамларга отаси Зевснинг иродасини башорат қилиш мақсадида ибодатхона ва оракул (башоратгоҳ)га асос солди.

Аполлон юксак қирғоқда тураркан, узоқда, денгизда сузиб кетаётган Крит денгизчиларини кўриб қолди. У дельфин қиёфасига кириб, ўзини денгизга ташлади, кемага етиб олди-да, уммон тўлқинлари қаъридан чиққан дурахшон юлдуздай кеманинг қуйруқ қисмига отилди. Аполлон кемани Криса шаҳри бандаргоҳига бошлаб келди ва олтин кифарасини чала-чала Крит денгизчиларини серунум водийлар орқали Дельфага бошлаб борди. Уларни ўзининг ибодатхонасига илк коҳинлар қилиб олди.

 

Николай Альбертович КУН

ҚАДИМГИ ЮНОН

АФСОНА ВА РИВОЯТЛАРИ

Рус тилидан

Пошали УСМОН ва Фазлиддин ШУКУР таржимаси

ҲЕРА

Буюк маъбуда Ҳера, олампаноҳ Зевснинг хотини бўлиб, никоҳларга ҳомийлик қилади, эр-хотинлик муносабатларининг муқаддаслиги ва бузилмаслиги учун курашади. У эр-хотинларга сон-саноқсиз авлод ато этади, ҳомиладор оналарни кўзлари ёриётганда дуо қилади. Зевсдан енгилган Крон бу-юк маъбуда Ҳерани, унинг укалари ва сингилларини бирин-кетин оғзидан чиқаргач, онаси Рея уни дунёнинг нариги чеккаси – кекса Ўқёнус ҳузурига олиб кетди. У ерда Ҳерани Фетида тарбиялайди. Ҳера Олимпдан йироқда кўп йиллар осойишта ва хотиржам ҳаёт кечирди. Улуғ яшинчақнатар Зевс уни бир кўришдаёқ ёқтириб қолади ва Фетидадан ўғирлаб кетади. Маъбудлар Ҳера ва Зевснинг тўйини катта ҳашамат билан ўтказишади. Ирида ва хариталар Ҳерани беқиёс гўзал либосларга бур-кайдилар, худолар ва одамларнинг буюк подшоси Зевс билан ёнма-ён ўтираркан, у ўзининг навқирон ёшлиги, бағоят чиройлилиги билан гул-гул ёнарди. Барча маъбудлар ва маъбудалар ҳокима Ҳерага ўз армуғонларини тақдим этишарди. Маъбуда Гея – Ер эса ўз қаъридан Ҳерага туҳфа дея олтин мевали олма дарахтини ўстиради. Табиатдаги ҳамма нарса малика Ҳера ва шоҳ Зевсни шарафлайди.

Ҳера баланд ва нурафшон Олимп узра ҳукмронлик қилмоқда. У эри Зевс янглиғ момоқалдироқ ва яшинларга амр этади, унинг сўзи билан осмон қоп-қора булутлар ила қопланади, қўли билан ишора қилса, у шиддатли бўронларни вужудга келтиради.

Буюк Ҳера ғоят маҳобатли, шаҳло кўз, қўллари нилуфар сингари, унинг тожи остидан тўлқинсимон, кишини ҳайратга соладиган қўнғир сочлари товланиб туради, салобатли ва пурвиқор, кўзлари чўғдай ёниб туради. Маъбудлар Ҳерани эъзозлайдилар, уни эри – булутқувар Зевс ҳам чин дилдан қадрлайди, кўпинча у билан маслаҳатлашади ҳам. Лекин Ҳера билан Зевс ўртасида дамбадам баҳс-муноқашалар ҳам юз беради. Ҳера кўп ҳолларда Зевсга эътироз билдириб, у билан худолар кен-гашида баҳслашади. Ўшанда яшинчақнатар ғазабланиб, хотинига «таъзирингни бераман» дея таҳдид солади. Шунда Ҳера сукут сақлаб, ғазабини босади. У ўзини Зевс қандай савалаганини, олтин занжир билан кишанлаганини, оёқларига зилдай оғир иккита сандонни боғлаб, ер билан осмон ўртасига осиб қўйганини унутмайди.

Ҳера қудратли, амр-фармоликда унга тенг келадиган маъбуда йўқ. У Афинанинг ўзи тиккан кенг барли ҳашаматли либосга бурканган ҳолда икки умрбоқий от қўшилган маҳодада виқор билан ўтириб, Олимпдан тушиб келади. Унинг маҳодаси кумушдан, ғилдираклари соф олтиндан, кегайлари мисдан. Ҳера юриб ўтган ердан муаттар ҳидлар таралади. Олимпнинг буюк маликаси олдида барча жонзот таъзим бажо келтиради.

ИО

Овидийнинг «Эврилишлар» достони асосида баён этилган

Ҳерани кўпинча ўзининг эри Зевс ранжитади. Зевс соҳибжамол Иони севиб қолганида шундай бўлганди, у уни рафиқаси Ҳерадан пинҳон тутиш учун Иони сигирга айлантирди. Лекин яшинчақнатар бу билан Иони халос этолмади. Ҳера қордай оппоқ сигирни кўриб қолганда уни Зевсдан ўзига совға қилишини талаб этади. Зевс Ҳеранинг талабини рад этолмасди. Ҳера Иони эгал-лаб олгач, уни асраб юришни юзкўзли Аргусга топширади. Боёқиш Ио азият тортар, аммо ўз изти-робларини бировга айтишга ботинолмасди. Сигирга эврилган Ио сўзлаш қобилиятидан маҳрум бўлган эди. Ҳамиша бедор Аргус Иони қўриқларди, Ио унинг кўзидан нари кетолмасди. Зевс унинг изтиробларидан хабардор эди. У ўғли Ҳермесни ҳузурига чақириб, унга Иони ўғирлаб келишни амр этди.

Ҳермес дарҳол юз кўзли соқчи – Аргусни излаб, у Иони қўриқлаётган тоғ чўққисига ғизиллаб югура кетди. Ҳермес тинимсиз гапиравергач, Аргус уйқуга кетди. Эндигина унинг юзинчи кўзи юми-ла бошлаганда Ҳермес ўзининг ёй шаклидаги қиличини суғуриб, Аргуснинг бошини узиб ташлади. Ио озод этилди. Лекин, Зевс Иони бу билан Ҳеранинг ғазабидан халос этолмади. У баҳайбат Сўнани ишга солди. Сўна ўзининг заҳарли ниши билан азоб-уқубат чекиб, ақлдан озган бахти қаро ва жафо-каш Иони элдан элга қуварди. Қайда бўлмасин, уни фақат безовталик таъқиб этарди. Ғазабнок Ио жон ҳолатда югургани югурган эди, сўна бўлса ғизиллаб учар ва дамбадам нишини унинг танига сан-чарди. Сўнанинг ниши Ионинг жисмини бамисоли чўғдай ёндирарди. Ио қаерларда тентирамади, не-не элларда бўлмади? Пировардида, узоқ саргардонликдан сўнг, узоқ шимолдаги, Прометей занжирбанд қилинган қояга етиб келди. У шўрлик Ионинг азоб-уқубатдан Мисрда халос бўлажагини каро-мат қилди. Сўнанинг дастидан кувғинди Ио югуришда давом этарди. Мисрга етгунча у қанчадан қан-ча азият ва изтироб тортди, сон-саноқсиз хатарга дуч келди. Ўша ерда, ноз-неъматларга бой баҳри Нил соҳилларида Зевс унга аввалги тимсолини қайтарди, ундан Эпаф исмли ўғил дунёга келди. У Мисрнинг биринчи подшоҳи ва буюк авлод қаҳрамонларининг бобокалони эди, Юнонистоннинг энг улуғ қаҳрамони Ҳеракл ҳам ўшаларга мансуб эди.

 

Николай Альбертович КУН

ҚАДИМГИ ЮНОН

АФСОНА ВА РИВОЯТЛАРИ

Рус тилидан

Пошали УСМОН ва Фазлиддин ШУКУР таржимаси